Doğan Avcıoğlu

Doğan Avcıoğlu, Türkiye'nin yakın siyasi tarihinde derin izler bırakmış, önemli bir gazeteci, yazar ve düşünürdür. Özellikle 1960’lı ve 70’li yıllarda Türkiye’de sol düşüncenin şekillenmesinde etkili olmuş; hem kuram hem de pratikte aktif bir entelektüel olarak öne çıkmıştır.

1926 yılında Bursa’da doğan Avcıoğlu, Galatasaray Lisesi'nin ardından Paris'te Siyasal Bilgiler eğitimi aldı. Yurda dönüşünde kısa süreli kamu görevlerinde bulundu ve hızla yazın hayatına atıldı. 1961 Anayasası’nın getirdiği görece özgür ortamda, sol Kemalist çizgide yayın yapan Yön Dergisi’ni (1961–1967) kurarak önemli bir entelektüel çevre oluşturdu. Ardından çıkardığı Devrim gazetesi ile de hem askeri hem sivil kesimde milli demokratik devrim fikrini yaymayı hedefledi.

Avcıoğlu'nun düşünsel çerçevesi, "millî demokratik devrim" (MDD) tezine dayanıyordu. Ona göre Türkiye gibi bağımlı ve yarı-sömürge konumundaki ülkelerde önce anti-emperyalist ve halkçı bir devrim yapılmalı, ardından sosyalist aşamaya geçilmeliydi. Bu fikir, özellikle genç subaylar ve üniversite gençliği arasında geniş yankı buldu.

En bilinen eserlerinden biri olan “Türkiye’nin Düzeni” (1968) kitabı, Türkiye’de yapısal bir dönüşüm için devletçilik, halkçılık ve bağımsızlık ilkelerini öne çıkarır. Avcıoğlu, Osmanlı'dan Cumhuriyet’e geçişi, Türkiye’nin emperyalizme karşı mücadelesi bağlamında analiz eder.

12 Mart 1971 muhtırasının ardından kısa süre tutuklandı. 12 Eylül sonrası ise fikirleri uzun süre resmî ideoloji tarafından dışlandı. 1983 yılında hayatını kaybeden Avcıoğlu, özellikle Kemalist-sol düşünce geleneği içinde hâlâ etkili bir figür olarak anılır.